Het hart is het kloppende centrum van ons lichaam, dat zuurstofrijk bloed pompt naar al onze organen en weefsels. Een gezond hart is van vitaal belang voor een lang en gelukkig leven. Helaas kunnen de kransslagvaten die het hart van bloed voorzien, na verloop van tijd beschadigd raken. Dit kan leiden tot aderverkalking (atherosclerose), waarbij vetten en kalk zich ophopen in de vaatwanden, waardoor de bloedstroom beperkt wordt. Aderverkalking is een belangrijke oorzaak van hartaandoeningen, beroertes en andere ernstige gezondheidsproblemen.
Anabole steroïden kunnen een direct negatief effect hebben op de vaatwanden. Er zijn aanwijzingen dat zij bijdragen aan een ontstekingsproces van de vaatwand dat ten grondslag ligt aan aderverkalking. Daarnaast kunnen deze middelen leiden tot hypertensie (hoge bloeddruk) en dyslipidemie (verstoord cholesterolprofiel). Dit zijn beide bekende risicofactoren voor aderverkalking. Een verleden met anabolen is daarmee dus een risicofactor voor verkalking van de kransslagaders.
Wat is een CT-calciumscore?
Een CT-calciumscore is een geavanceerde beeldvormingstest die ons in staat stelt om de hoeveelheid calcium in de kransslagvaten te meten. Calcium is een belangrijk onderdeel van de ‘plaque’ die zich ophoopt in de vaatwanden tijdens aderverkalking. Door de hoeveelheid calcium te meten, kunnen we de mate van aderverkalking beoordelen.
Deze test wordt uitgevoerd met behulp van een CT-scanner, een apparaat dat door middel van een lage dosis röntgenstraling gedetailleerde dwarsdoorsneden van het lichaam maakt. De software meet de hoeveelheid calcium in de kransslagvaten en zet dit om in een numerieke waarde. Dit cijfer, de calciumscore, geeft aan hoeveel aderverkalking er in de kransslagvaten (de bloedvaten die het hart van bloed voorzien) aanwezig is.
Wanneer een CT-calciumscore?
Of een CT-calciumscore noodzakelijk is, bepalen wij samen met jou in een consult. Meestal adviseren we de scan te maken als er meerdere risicofactoren hebben gespeeld in het leven. Ook als je verder helemaal gezond bent, maar toch langdurig anabolen hebt gebruikt, vinden we het verstandig om toch een beter beeld te krijgen van je risico op hart- en vaatziekten. Enerzijds is de score een indicatie voor de geleden schade aan de bloedvaten aan het hart; anderzijds helpt het ons beter beslissingen te nemen in het behandelen van andere risicofactoren en ook hoe streng we zijn in de controle van deze factoren. We hanteren voor het onderzoek overigens wel een leeftijdsgrens van 40 jaar, omdat vóór die leeftijd bijna nooit echt afwijkende scores worden gevonden.
Wat betekent deze score?
Het is niet zo eenvoudig om deze score goed te interpreteren. De te verwachte score is namelijk sterk afhankelijk van de leeftijd. De calciumscore wordt uitgedrukt in Agatston-eenheden. Deze wordt berekend aan de hand van de dichtheid van de calcificatie (meestal uitgedrukt in Hounsfield-eenheden [HU]) en het oppervlak ervan op de scan. Hier is hoe we het kunnen begrijpen:
- Score van 0: als de calciumscore 0 is, betekent dit dat er geen tekenen zijn van aderverkalking in uw kransslagvaten. Dit suggereert dat de gezondheid van de bloedvaten van het hart in goede staat verkeert.
- Score van 1–99: een score tussen 1 en 99 geeft aan dat er enige mate van aderverkalking aanwezig is, maar het is over het algemeen mild. Dit kan een signaal zijn om aandacht te besteden aan uw hartgezondheid en preventieve maatregelen te overwegen. Echter, tot aan de leeftijd van 50 jaar is elke score boven de 0 eigenlijk ongunstig en hangt deze samen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Dus hoewel de score nog relatief laag is, is het op jonge leeftijd een ongunstig teken.
- Score van 100–399: een score in dit bereik wijst op matige aderverkalking. Het is belangrijk om maximaal in te zetten op het behandelen van risicofactoren, zoals hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte. Er is eigenlijk geen ruimte meer voor anabolengebruik.
- Score van 400 of meer: een score van 400 of hoger geeft aan dat er aanzienlijke aderverkalking aanwezig is. Dit is een ernstige indicatie dat uw hartgezondheid in gevaar kan zijn. Deze uitslag leidt soms tot een doorverwijzing naar de cardioloog voor aanvullend onderzoek wanneer deze score wordt gevonden op relatief jonge leeftijd.
Hoe verder als ik de uitslag heb?
Zoals boven genoemd is de interpretatie van de calciumscore afhankelijk van verschillende factoren, waaronder leeftijd, geslacht, roken, drugsgebruik en anabole steroïdengebruik. Wat het precies voor je betekent, leggen wij uit bij het delen van de uitslagen. Soms betekent het dat er geen aanpassing van leeftijd of behandeling nodig is, soms is er wel een andere aanpak gewenst. Een lage calciumscore kan een geruststelling zijn, maar het betekent hooguit dat er nog geen schade is opgebouwd, en dat dit in de toekomst nog steeds kan ontstaan. Het is dus geen vrijbrief voor een verder leven waarbij gezondheid minder hoog in het vaandel staat. Na afloop van de scan geven we ook aan wanneer het zinvol zou zijn om de scan te herhalen. Doorgaans is dit na 3-5 jaar, maar soms ook pas na 10 jaar.